Mijn laatste groet

Vaarwel, geliefd vaderland, dierbare plek onder de zon,
Parel van de zee in de oost, waar is ons Eden gebleven!
Gaarne schenk ik je dit trieste leven, dat zo mooi begon,
Maar ook al was het briljanter en blijer, als dat kon,
Dan gaf ik het voor jou, voor jouw bestwil zou ik het geven.

Op de slagvelden, vechtend als in een waan,
Geven anderen hun leven, zonder spijt, zonder klagen;
Cipres, laurier of lelie, het maakt niet uit waar gedaan,
Op schavot of open veld, in de strijd of na wrede marteling te gaan,
Het maakt niet uit, als land en geboortehuis erom vragen.

Ik zal sterven wanneer ik de lucht rood zie verkleuren,
En eindelijk de dag aanbreekt na het sombere duister;
Als je rood nodig hebt om je dageraad mee te besmeuren,
Vergiet dan mijn bloed, en laat het op tijd gebeuren
als een weerspiegeling van haar ontluikende luister.

In mijn dromen, ik was nog maar een jonge vent,
In mijn dromen, nog jong, maar toch met vastberadenheid,
Zag ik je op een dag, juweel van de zee in de Oriënt,
Hoog glad voorhoofd, droge, zwarte ogen omhoog gewend,
Zonder frons, zonder rimpels, zonder verlegenheid.

Droom van mijn leven, mijn vurige streven,
Gezondheid! schreeuwt de ziel je toe als afscheid!
Gezondheid! Ach, te vallen om jou te laten zweven,
Om onder jouw hemel te sneven, te sterven om jou te laten leven,
En in jouw betoverde aarde te slapen, voor altijd.

Als je op een dag op mijn graf ziet bloeien,
Een nederige bloem, in het dikke, gewone grastapijt,
Laat je lippen die, mijn ziel, dan met een kus bevloeien,
En in het koude graf voel ik het op mijn voorhoofd gloeien,
Je warmte in jouw adem, in jouw adem je tederheid.

Laat de maan me zien met kalm, zacht licht, hier thuis,
Laat de dageraad zijn vluchtige gloed ontsluiten,
Laat de wind kreunen met zijn zachte geruis,
En als een vogel neerstrijkt op mijn kruis,
Laat die vogel dan zijn vredeslied fluiten.

Laat de brandende zon de regens in damp vervagen,
En de hemel zuiveren, bij mijn schreeuw om mijn lot;
Laat een vriend huilen en mijn vroege heengaan beklagen,
En wanneer iemand voor me bidt, in de vredige middagen,
Bid dan ook, o vaderland, voor mijn rust tot God!

Bid voor alle ongelukkigen die zijn doodgegaan,
Voor al degenen die lijden onder ongekende foltering,
Voor onze arme moeders die verbitterd hun lot ondergaan,
Voor wezen en weduwen, voor gevangenen die martelingen doorstaan,
En bid dat u zelf zult zien, uw uiteindelijke verlossing.

En als de begraafplaats ‘s nachts is verhuld als donker oord,
En alleen de achtergebleven doden houden daar de wacht,
Zorg dan dat je de rust, dat je het mysterie niet verstoort,
Misschien dat je akkoorden van citer of harp daar hoort,
Dan ben ik het, geliefd vaderland, die voor je zingt, heel zacht.

Mijn graf, wanneer niemand meer weet van het bestaan,
Zonder kruis of steen om zijn plaats te markeren,
Laat de man met de schoffel er dan langsgaan,
En mijn as verstrooien, voordat het tot niets is vergaan,
Zodat het als stof op uw tapijt terug kan keren.

Te worden vergeten maakt me niet uit, maakt me niet bang.
In jouw atmosfeer, jouw ruimte, jouw valleien zal ik dwalen.
Voor jouw oor ben ik een toon, vibrerend, zuiver, lang,
Aroma’s, licht en kleuren, geruis, gekreun, gezang,
Zullen oneindig de essentie van mijn geloof herhalen.

Mijn vereerde vaderland, bron van al mijn treurnis,
Mijn geliefde Filipijnen, luister naar dit laatste afscheid.
Alles laat ik je na, mijn ouders, geliefden die ik mis.
Ik ga waar voor slaven, beulen of tirannen geen plaats meer is,
Waar het geloof niet doodt, waar God alleen regeert, altijd.

Vaarwel, ouders, broers en zussen, in mijn ziel geprint,
Jeugdvrienden in het huis dat ons werd afgenomen,
Zeg dank voor de rust, die na de vermoeiende dag begint;
Vaarwel lieve buitenlander, vreemdeling, mijn vrind,
Vaarwel, al mijn geliefden, te sterven is tot rust te komen.

(Dit gedicht schreef dr. José Rizal op de dag voor hij werd geëxecuteerd, op 30 december 1896. Het is vertaald ter gelegenheid van de 123^e herdenking van de Filipijnse onafhankelijkheidsverklaring, die plaatsvond op 12 juni 1898. Meer over José Rizal: www.arpenco.nl.)

My last goodbye

Farewell, beloved homeland, sunny place that I adore,
Pearl of the eastern sea, paradise lost!
Gladly I give you this sad life, strong no more,
But even if it were brighter, fresher and with valor,
I would give it for you, for your welfare, no matter what the cost.

On the battlefields, fighting in a frenzy,
Others give their lives, without complaint or doubt,
No matter where, cypress, laurel, or lily,
Scaffold or battle, fallen or martyr, without mercy,
It is all the same, when home and country cry out.

I will die when I see the sky slowly reddening,
At last disclosing the day after the gloomy darkness;
If you need red, to color your advancing dawning,
Then pour my blood, at the right time flowing,
As a reflection of its nascent splendidness.

My dream, I was a teenage boy at least,
My dream, I was young but with determination,
Was to see you one day, jewel of the sea in the east,
Your dry black eyes, high forehead never creased,
No frown, no wrinkles, no sign of frustration.  

Dream of my life, with burning longing I cry,
To your health! the soul calls out in a last endeavor!
To your health! Ah, how great to fall to let you fly,
To die to give you life, to die under your sky,
And sleep in your enchanted soil forever.

If, one day, on my grave you see blooming this:
A humble flower, in the thick grass under your feet,
Then bring it to your lips, and give my soul a kiss,
And in the cold grave, on my forehead I will feel the bliss
Of the kindness of your breath, and in your breath the heat.

Let the moon show me in her soft and serene light,
Let the dawn its fleeting glow release,
Let the wind’s low murmur moan in its flight,
And if a bird descends and, on my cross, alights,
Let that bird then sing its song of peace.

Let the burning sun evaporate the rain,
Make heaven pure, when a cry escapes my breast;
Let a friend weep, and for my early end complain,
And in quiet afternoons, when someone prays for me again,
Then pray to God, oh country, for my eternal rest!

Pray for all unfortunate who died,
For those who suffered incredible persecution,
For our poor mothers, embittered, who sighed,
For orphans and widows, for tormented prisoners who cried,
And pray for yourself, that you will see your final redemption.

And when the graveyard cloaks itself, dark and eerie,
At night, when only the dead remain to keep a view,
Do not disturb its peace, do not disturb the mystery,
Perhaps you hear accords of zither or psaltery,
And it is I, dear homeland, it is me who sings to you.

And when my grave will be forgotten by all,
Having no cross or stone to mark its place,
Let the man with the spade spread it, over the wall,
And before it returns to nothing, let my ashes fall,
As dust on your carpet it will leave a trace.

Then it does not matter if you will forget me,
I will cross your air, your valleys, and your heights.
A vibrant, pure note for your ear I will be,
Aroma’s, light, colors, murmurs, moans, and poetry,
Will constantly repeat the essence of my faith.

My idolized homeland, ache of all my agony,
Dear Philippines, hear the last goodbyes.
I leave you everything, my parents, loves and family;
I go where there is no slavery, execution, or tyranny,
Where religion does not kill, where God alone decides.

Farewell parents, siblings, of my soul you are a part,
Childhood friends in the home we lost protesting,
Give thanks, for after the weary day my repose will start,
Farewell sweet foreigner, my friend, always in my heart,
Farewell my loved ones, dying is finally resting.

(This poem was written by Dr. José Rizal on the day before his execution on 30 December 1896. It was translated for the occasion of the 123rd commemoration of the Philippine Declaration of Independence, which took place on 12 June 1898. More about Dr. José Rizal: www.arpenco.nl.)